Cam 1 – Pennu categori’r trosedd

Dylech bennu categori’r trosedd gan gyfeirio at y ffactorau yn y tablau isod yn unig. Er mwyn pennu’r categori, dylech asesu euogrwydd a niwed.

Euogrwydd

Mae lefel yr euogrwydd yn cael ei phennu drwy bwyso a mesur holl ffactorau’r digwyddiad. Lle mae nodweddion yn bodoli sy’n syrthio i wahanol lefelau o euogrwydd, dylech gydbwyso’r nodweddion hyn gan roi pwysau priodol ar y ffactorau perthnasol i gyrraedd asesiad teg o euogrwydd y sawl dan sylw.

A – Euogrwydd uchel

• Ymddygiad soffistigedig a/neu wedi’i gynllunio ymlaen llaw

• Dioddefwr yn agored i niwed oherwydd oedran, nodweddion personol neu amgylchiadau

• Honiad o natur ddifrifol iawn

• Cafodd yr honiad ei gyfeirio at aelod o staff

• Rôl arweiniol mewn grŵp

B – Euogrwydd canolig

• Ymddygiad yn gysylltiedig ag ymddygiad di-eiriau neu heb gysylltiad corfforol

• Rôl lai mewn gweithgarwch grŵp

• Mae ffactorau’n bresennol yn A ac C sy’n cydbwyso ei gilydd a/neu

• Digwyddiad sy’n disgyn rhwng categorïau A a C

C – Euogrwydd is

• Ymddygiad byrfyfyr/symbylol

• Ymddygiad heb ei gynllunio ac anghymhleth

• Nid oedd yr honiad o natur ddifrifol

• Cymryd rhan oherwydd gorfodaeth/ymddygiad bygythiol

• Wedi’i ysgogi

​

Cam 2- Man cychwyn ac ystod categori​​​

Niwed

Niwed 1

• Canlyniadau difrifol i barti diniwed o ganlyniad i’r drosedd

• Poen meddwl difrifol wedi’i achosi i barti diniwed (er enghraifft, effaith ar enw da)

Niwed 2

• Achoswyd amheuaeth ar barti diniwed o ganlyniad i’r drosedd

• Peth poen meddwl wedi’i achosi i barti diniwed

Niwed 3

• Poen meddwl cyfyngedig wedi’i achosi i barti diniwed

• Effaith gyfyngedig ar weinyddiaeth cyfiawnder

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

Ar ôl nodi lefel yr euogrwydd a’r niwed, penderfynwch ar fan cychwyn o fewn yr ystod gategori uchod. Mae’r man cychwyn yn berthnasol i bob troseddwr waeth beth fo’u hamgylchiadau personol nac unrhyw achosion o waharddiad blaenorol. Mae disgresiwn gan yr ysgol i benderfynu faint o ddyddiau o waharddiad a gaiff eu cyflawni’n allanol ac yn fewnol o fewn pob categori.

​

​

Cam 3 – Ystyried ffactorau Lleddfu ac Ehangol

Gall yr ysgol ystyried unrhyw addasiad yn seiliedig ar unrhyw ffactorau lleddfu neu ehangol. Isod ceir rhestr ffeithiol (ond nid yn un gyflawn) o elfennau ychwanegol sy’n rhoi cyd-destun i’r drosedd a ffactorau’n ymwneud â’r sawl dan sylw.

Nodwch a ddylai unrhyw gyfuniad o’r rhain, neu ffactorau perthnasol eraill, arwain at addasu’r cam gweithredu disgyblu i fyny neu i lawr o’r man cychwyn.

​

Ffactorau sy’n cynyddu difrifoldeb (Ffactorau Ehangol)

• Troseddau blaenorol, gan ystyried:

  • natur y drosedd a’i pherthnasedd i’r drosedd bresennol;

  • a’r amser a aeth heibio ers y drosedd flaenorol

• Yn bresennol gerbron eraill, yn enwedig plant iau neu’r cyhoedd

• Cymryd rôl arweiniol mewn grŵp mawr

• Methu cydymffurfio â chosbau blaenorol gan yr ysgol

• Y sawl dan sylw yn cynnwys eraill yn yr ymddygiad

• Enw da’r ysgol

​​

Ffactorau sy’n lleihau difrifoldeb neu’n adlewyrchu lliniariad personol

• Dim troseddau tebyg blaenorol, nac unrhyw droseddau perthnasol nac yn ddiweddar

• Edifeirwch

• Cymeriad da a/neu ymddygiad rhagorol

• Digwyddiad ar ei ben ei hun

• Oedran a/neu ddiffyg aeddfedrwydd

• Anawsterau dysgu

• Amgylchiadau teuluol

Dylid ystyried materion diogelu ar wahân ac nid ydynt o reidrwydd yn ffactorau lliniarol.

​

Cam 4 – Addasu’r man cychwyn a’r ystod gategori

Ar ôl ystyried pob ffactor ehangol a lleddfu, addaswch y man cychwyn yn ôl yr hyn sy’n fwyaf addas yn eich barn chi.